ANADOLU UYGARLIKLARI

HİTİTLER

 - Çorum'un Hattuşaş bölgesinde kurulmuştur.  - Kralları hem yönetici hem de baş rahipti.   - Kraliçelerine " Tavananna " denirdi Kraliçenin siyasi yetkileri vardı. Örneğin anlaşma imzalayabiliyor, elçi kabul edebiliyordu. Ayrıca Pankuş adını verdikleri mecliste de söz hakkı vardı.

    Pankuş Meclisi: Devletin önemli konularının görüşüldüğü meclistir. 

 - Tarihte bilinen ilk yazılı anlaşmayı imzalamışlardır.[Hitit-Mısır arasında]  - Dünyada il defa Veraset Yasası'nı düzenlediler.  - Bin tanrılı il olarak da anılırlardı.  - Tanrıları hesap verme inancıyla Anal Yıllıkları adını verdikleri yazılar yazmışlardır. Anal yıllıklarında hem galibiyetlerini hem de mağlubiyetlerini yazdılar. Bu yıllıklar objektif tarihin başlangıcı kabul edilir. Hititler ile ilgili diğer bilgilere bloğumda bulunan Hititler başlıklı yazımdan ulaşabilirsiniz.

LİDYALILAR

 - Batı Anadolu'da Gediz ve Menderes ırmağı etrafında kurulmuşlardır.  - Merkezi Sard şehridir.  - Geçim kaynakları ticarettir.  - Parayı icat ettiler.  - Kral yolunu yaptılar.  - Ordularını paralı askerlerden oluşturdular bu da yıkılmalarını hızlandırdı. 

FRİGYALILAR

  - Sakarya nehri etrafında kurulmuştur.  - Merkezi Gordion'dur.   - Öküz kesen ve saban kıranlar idam ediliyordu. Sebebi ise geçim kaynaklarını korumaktı.  - En büyük tanrıları Bereket Tanrıçası Kibele'ydi.  - En önemli hükümdarları Kral Midas'tır. Efsaneleriyle ünlü bir kraldır.   - Dünyanın ilk fabl örnekleri Frigler'e aittir.

URARTULAR

- Van'ın Tuşpa bölgesinde kurulmuştur.  - Mezarlarını oda şeklinde yapıp içine eşyalarını koymuşlardır.

Urartuların en önemli özellikleri şunlardır:

1. Gelişmiş Su Mühendisliği – Sulama kanalları ve barajlar inşa etmişlerdir. En ünlüsü Şamram (Menua) Kanalıdır.

2. Güçlü Kale ve Şehir Mimarisi – Van Kalesi, Çavuştepe ve Ayanis gibi sağlam taş kaleler yapmışlardır.

3. Askerî Güç ve Asurlularla Mücadele – Bölgedeki en güçlü devletlerden biri olmuş, Asur ve İskitlerle savaşmıştır.

4. Tarım ve Madencilikte İleri Seviye – Demir ve bronz işçiliğinde ustalaşmış, gelişmiş sulama sistemleriyle verimli tarım yapmışlardır.

5. Çivi Yazısı Kullanımı – Urartu dili Hurrice kökenli olup, Asur çivi yazısını kullanmışlardır.

6. Çok Tanrılı İnanç Sistemi – En büyük tanrıları Haldi olup, ona tapınaklar inşa etmişlerdir.

7. MÖ 6. yüzyılda Medler Tarafından Yıkılmaları – Medler ve İskitlerin saldırıları sonucu krallık sona ermiştir.

8. Kültürel Miras ve Etkisi – Urartu’nun mühendislik, madencilik ve mimari bilgisi, sonraki medeniyetleri etkilemiştir.

İYONYALILAR - Geçim kaynakları ticarettir. Deniz koloniciliği yaptılar.  İyonlar, MÖ 1200'lerden sonra Yunanistan’dan Batı Anadolu kıyılarına göç eden ve burada şehir devletleri kuran bir topluluktur. İyonya adı verilen bölge, bugünkü İzmir ile Aydın arasındaki kıyı şeridini kapsıyordu.

En Önemli Özellikleri:

1. Şehir Devletleri (Polis Sistemi): Merkezi bir krallık yerine, bağımsız şehir devletleri kurmuşlardır. En önemli şehirleri Efes, Milet, Foça ve Smyrna (İzmir) idi.

2. Denizcilik ve Ticaret: Akdeniz ve Karadeniz’de koloniler kurarak ticarette gelişmişlerdir.

3. Bilim ve Felsefenin Merkezi:

   • Tales, Anaksimandros, Anaksimenes gibi filozoflar İyonya’da yetişmiştir.

   • Matematik, astronomi ve doğa bilimlerinde ilerlemişlerdir.

4. Demokratik Yönetim Anlayışı: Bazı şehirlerde halkın yönetime katıldığı erken demokratik sistemler görülmüştür.

5. Sanat ve Mimari: İyon düzeni adı verilen sütun başlığı stili mimaride önemli bir yer tutar.

6. Perslerle Mücadele: MÖ 6. yüzyılda Persler tarafından işgal edilmişler, İyon Ayaklanması (MÖ 499-494) ile özgürlüklerini kazanmaya çalışmışlardır.

İyonlar, bilim, sanat ve felsefeye verdikleri katkılarla Antik Yunan ve Batı medeniyetlerinin temelini atmış önemli bir uygarlıktır.