FRİGYALILAR

NEREDE KURULDU

       Frigler, M.Ö. 750 li yıllarda görülmeye başlamıştır.. Kökenleri Balkanlardan gelmektedir. Anadoluya gelmeleri ise M.Ö. 1200 lü yıllara denk gelmektedir.

Frigler'in başkenti Gordion'dur. Başkent ismini ilk kralın adından almıştır.

DİN

         Frigler, ana tanrıça inanışını benimsemişlerdir. Bu inanışına göre şekillenen Frig dini, “Matar” olarak anılan ünlü bir tanrıçayı da içinde barındırır. Friglerin ilk tanrıçasıdır. Bu tanrıça doğurganlık ve bereketi temsil eder. 

Frig dininin önemli merkezi ise günümüzde Eskişehir ilinin içinde yer alan, Yazılıkaya’dır. Frigler Yazılıkaya’ya bir çok kaya anıtı yapmıştır. Frig dini gereğince, başka uygarlıklarda olduğu gibi, Tanrıça Matar, kayalar arasına oyulan bir tapınakta kutsanmıştır.

Yazılıkaya, günümüzde Eskişehir'e 80 km uzaklıkta bulunan Han ilçesinin Yazılıkaya Mahallesi'nde bulunmaktadır. Midas anıtı olarak anılmaktadır. Bölgeye bu sebeple Midas kenti de denmektedir.

GEÇİM KAYNAKLARI Frigler, hayvancılık ve tarım ile geçimlerini sağlamışlardır. Bu yüzden bunlarla ilgili kesin kuarlları vardı. Örneğin; Öküz kesmenin ve saban kırmanın cezası ölümdü. 

KRAL MİDAS

  Efsaneleriyle ünlü bir Frig kralıdır hatta ölümü bile efsaneleşmiştir. Gordion’u yerle bir eden Kimmer baskınından kaçıp kurtulmayı başaran kralın mağlubiyetin ağırlığına dayanamayıp “boğa kanı” içerek intihar ettiği söylenir.

       Friglere en parlak dönemini yaşatmıştır.

En çok bilinen efsanesi " Kral Midas'ın kulakları eşek kulakları'na bir değinelim.

      Müziğin ve sanatların kâhin tanrısı Apollon ve kırların, satirlerin ve çobanların müzisyen tanrısı Pan arasında bir müzik yarışması gerçekleşecektir. Ve Kral Midas da yarışmanın jüri üyelerinden biri olarak seçilir. Apollon ilham perileri olarak anılan dokuz kız kardeş olan Müzleri bile kendine hayran bırakan gümüş lirini çalarken Pan ise flütüyle etkileyici nağmeler çıkarmaktadır. Yarışmanın sonucunda jürilerden biri olan dağ tanrısı Tmolos, Apollon’u galip ilan edecekken Midas’ın oyunu Pan’dan yana kullanması sonucu değiştirir. Elbette tanrı Apollon bu duruma çok öfkelenir ve “Müziğin güzelliğini anlayamayan bu kulaklar eşek kulağı olabilirler ancak.” diyerek Midas’ın kulaklarını eşek kulağına dönüştürür.

       Kulaklarının halinden utanan Midas onları saklamak için başındaki külahı hiç çıkarmaz olur. Fakat saçlarını kesen berbere el mahkûm açmak zorunda kalır bu sırrı Midas. Berber uzunca bir süre bu sırrı saklar ama sonunda dayanamayarak bir kuyuya bağırır: “Midas’ın kulakları eşek kulakları!” Bir kuyuya da bağırılmış olsa sır bu, yayılacaktır elbette. Tüm halkı Kral Midas’ın eşek kulaklarıyla dalga geçer olur o andan sonra. Ve Midas artık dayanamayıp kestirir kulaklarını. Fakat bu kez de kesilen kulaklar sarmaşık gibi yeniden uzamaya başlar. Midas, öfkeli Apollon’a yalvarıp kulaklarını geri vermesini ister tanrıdan. Tanrı Midas’ı affeder fakat onu da sessizce öldürür ve mezara gömer.

YIKILIŞI

Frig Krallığı'nın zayıflaması, Kral Midas'ın ölümünden sonra başlamıştır. Midas'ın ardından tahta geçen kralların yetersizliği ve iç karışıklıklar, Frig Devleti'ni zayıflatmıştır. Bu dönemde, Kafkaslar üzerinden gelen Kimmerler'in saldırıları Frigler için büyük bir tehdit oluşturmuştur. Kimmerler, Frig topraklarına girerek başkent Gordion da dahil olmak üzere birçok şehri yağmalamış ve Frig Krallığı'nı büyük ölçüde zayıflatmıştır.

Kimmer saldırılarının ardından Frigler, Lidya Krallığı'nın egemenliği altına girmişlerdir. Lidya Kralı Krezus, Frig topraklarını kendi krallığına katarak Frig Devleti'nin varlığına son vermiştir. Frigler, daha sonra Pers İmparatorluğu'nun egemenliği altına girmiş ve tarih sahnesinden tamamen silinmişlerdir.

Yıkılış Nedenleri:

Friglerin yıkılışının başlıca nedenleri şunlardır:

1. İç Karışıklıklar ve Yönetim Zayıflığı: Kral Midas'ın ölümünden sonra Frig Krallığı'nda taht kavgaları ve iç karışıklıklar yaşanmıştır. Bu durum, devletin gücünü zayıflatmış ve savunmasız kalmasına neden olmuştur.

2. Kimmer Saldırıları: Kafkaslar üzerinden gelen Kimmerler, Frig Krallığı için büyük bir tehdit oluşturmuştur. Kimmerlerin saldırıları, Frig şehirlerini yıkmış ve Frig ordusunu zayıflatmıştır.

3. Ekonomik Zorluklar: Frig Krallığı'nın zayıflamasıyla birlikte ekonomik zorluklar da baş göstermiştir. Savaşlar, tarım alanlarının zarar görmesi ve ticaretin sekteye uğraması gibi faktörler, Frig ekonomisini olumsuz etkilemiştir.

4. Lidya'nın Yükselişi: Lidya Krallığı'nın güçlenmesiyle birlikte Frigler için yeni bir tehdit ortaya çıkmıştır. Lidya Kralı Krezus, Frig topraklarını kendi krallığına katarak Frig Devleti'nin varlığına son vermiştir.

Friglerin yıkılışı, Anadolu tarihinin önemli bir dönüm noktasıdır. Bu olayla birlikte, bölgedeki güç dengeleri değişmiş ve Lidya egemenliği başlamıştır. Friglerin kültürel mirası ise daha sonraki uygarlıklar üzerinde etkisini sürdürmüştür.